Αιρετικό γεράκι

Περιγραφή

Η σύντομη και λιτή μορφή των χαϊκού θα μπορούσε να παραλληλισθεί με τα γνωμικά που διατυπώνουν το μήνυμά τους λακωνικά, δυναμικά, άμεσα, ή με τα αινίγματα που – με τον υπαινικτικό τους λόγο – ενεργοποιούν φαντασία και κρίση. Θυμίζουν, θα μπορούσαμε να πούμε αναλογικά, ένα κομψό έργο μικροτεχνίας ή ακόμα κι ένα σκίτσο – αλλά και μια εύστοχη γελοιογραφία, λόγω της συμβολικής και σατιρικής γραφής τους –, θυμίζουν ίσως και το απλό αλλά εντυπωσιακό μοτίβο μιας μαζούρκας. Σήμερα, που τα τηλεγραφήματα σπανίζουν, αλλά περισσεύουν τα sms, η πυκνή ελλειπτική έκφραση είναι του συρμού: τα επίθετα και τα επιρρήματα υποχωρούν, αφήνοντας τον λιγοστό χώρο στα ρήματα και τα ουσιαστικά, τους βασικούς φορείς των νοημάτων. Ίσως έφθασε λοιπόν η ιδανική εποχή για τα λιγόλογακαι λιτά χαϊκού. Όποιος γράφει χαϊκού διατρέχει τον κίνδυνο να διατυπώνει κοινότοπες θέσεις και σκέψεις. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι, σε αυτό το ποιητικό είδος, περισσότερο μετράει όχι το τι θα πει ο δημιουργός, αλλά πώς θα το πει. Οι αλήθειες που εμπεριέχονται στα χαϊκού είναι λίγο-πολύ γνωστές στον αναγνώστη, αλλά με αυτά θα του γίνει γόνιμη υπενθύμισή τους. Το επόμενο βήμα θα είναι να ενστερνισθεί την αποφθεγματική τους σοφία, η οποία επειδή ακριβώς είναι γενικά διατυπωμένη προσαρμόζεται κατάλληλα στα βιωματικά και ψυχικά δεδομένα κάθε αναγνώστη. Αυτός είναι κι ο λόγος που ενώ οι ρίζες τους βρίσκονται στη γη του ανατέλλοντος ηλίου, οι κομψοί, μικροί αλλά εύχυμοι καρποί τους παράγονται ακόμα και στον κήπο των Εσπερίδων. Τα βασικά γνωρίσματα των χαϊκού θα έχει την ευκαιρία να τα εννοήσει καλύτερα όποιος φυλλομετρήσει την ανά χείρας συλλογή. Ακόμα κι αν υφέρπει λυρική γραφή, αυτή παραχωρεί γρήγορα τη θέση της στη γνωμολογική λειτουργία των στίχων. Οι θεματικές τους ποικίλλουν: άλλα αναφέρονται στον έρωτα και την αγάπη, άλλα στη φύση και τα ζώα, άλλα στη γη και την πατρίδα, ενώ άλλα εμβαθύνουν ενδοσκοπικά στον ψυχισμό και τα αισθήματα των ανθρώπων. Όλα τους έχουν κάτι σημαντικό να πουν και να τονίσουν στον αναγνώστη, με τρόπο συμβολικό και επιγραμματικό, αλλά ταυτόχρονα εύγλωττο καικατανοητό. Η ανάγνωση πρέπει να ξεκινήσει από το ποίημα που προτάσσεται εν είδει εισαγωγής. Πρόκειται για ένα εξομολογητικό ποίημα ποιητικής, όπου διατυπώνονται εύστοχα –με πρωτότυπα σύμβολα – οι απαρχές της έμπνευσης. Εδώ εμφανίζονται προεξαγγελτικά στίχοι κάποιων χαϊκού που έπονται. Αυτοί λειτουργούν σαν αυτόνομες υπάρξεις που αφυπνίζουντη συνείδηση της δημιουργού, προκειμένου να απαθανατίσει τα χαϊκούπάνω στο χαρτί. Θυμόμαστε έτσι τα έξι πιραντελλικά πρόσωπα που παροτρύνουν επίμονα τον συγγραφέα να τους χαρίσει– με την οιστρήλατη γραφίδα του – υλική υπόσταση, καθιστώντας τα αυτόνομα όντα.Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε πως οι στίχοι αρχικά συλλαμβάνονται σε σπερματική μορφή από τη Μούσα που αναμοχλεύει το υποσυνείδητο, ενώ στη συνέχεια γονιμοποιούνται, πλάθονται, μορφοποιούνται στον νου που τα επεξεργάζεται με λογισμό και μ’ όνειρο.